سخن مطهر

آزادی اندیشه در اندیشه امام خمینی (ره)/1 

امام خمینی (ره) معمار بزرگ و بنیانگذار سترگ نظام جمهوری اسلامی ایران است. همه اندیشمندانی که دل در گروی ارادت آن متفکر فرزانه دارند، گوش جان به اندیشه جاودانه او می سپارند. این بخش را با نقل نظریات ایشان می آغازیم.

«نسل امروز ما بیش از آن که نیازمند تعریف و تمجید از امام (ره) باشد، نیازمند کشف و تبیین جوهر اندیشه و دیدگاه اوست که نه تنها جامعه ای را متحول کرد، بلکه راهگشای تأسیس نظامی مردم گرا بر پایه پاسخگویی به نیاز های زمانه شد.

او از میان رفتارهای مدرن سیاست و حکومت در جهان امروز قالبی برای حضور فعال دین در عرصة اجتماع برگزید و «جمهوری اسلامی» را به عنوان میراثی نو که باید در برگیرنده اصالت های دینی و تجربه های بشری ما شود، به یادگار نهاد. اعتقاد او توانمندی دین در پاسخ گویی به نیاز های متغیر انسانی و اجتماعی دوره های مختلف بود؛ اما از آنجا که آزادی و آزادگی جانمایة اندیشه های او بود و در سلوک عملی و بیان نظر همواره به طرز وسواس آمیزی نگاهبان این مرزها بوده و نیز از آنجا که اخلاق و موازین توجیه ناپذیر اخلاقی همواره بر رفتار سیاسی او غلبه داشت، هرگز نگذاشت تصلّب در اندیشه، تقدیس در قدرت و انجماد در مدیریت به این اعتقاد استوار راه یابد. او به جهانی بزرگ می اندیشید و اندیشه اش قابلیّتی داشت که نه تنها غیر شیعه که غیر مسلمان را نیز در بر می گرفت. امام خمینی (ره) میان شریعت و رأی مردم پلی استوار زد و به موجب آن پایگاه اجتماعی حکومت دینی را برای همیشه تعریف کرد. تجلّی این مهم، وضع نظامی بود که باید اساس آن خرد گرایی دینی و مدیریت عقلانی جامعه باشد و مردمی که در آن باید دارای حق و حرمت و آزادی باشند.1 »

حجت الاسلام والمسلمین سید علی اکبر محتشمی پور می گوید:

«حضرت امام به سیاست و حکومت به عنوان یک مسئولیت مذهبی می نگریست. آیا امام در این میان به دنبال حاکمیت تحجّر و فرو کاستن جایگاه عقل در رفتارهای سیاسی خود به نام حاکمیت دین بودند؟ یا آن که از فرایند رابطه ای تلازمی میان عقل و شرع، برای عقل به عنوان عنصری فعال و سازنده در استنباط احکام و دریافت کتاب و سنت، اصالت قائل بودند و در تحلیل و تطبیق قواعد فقهی بر مصادیق آن، شرایط زمان و مکان را مبنای بسیاری از ره یافت های امروزین برای ایجاد توسعه سیاسی و یا یک رویکرد اصلاحی از میان سنت ها و اندیشه اسلامی قرار می دادند و از این رهگذر پیوندی متین و همه جانبه میان سنت اسلامی ما و مسایل دوران مدرن بر قرار کردند که متأسفانه تا کنون هرگز به طور جدی مورد توجه و تحقیق عالمان و کارشناسان حوزه و دانشگاه قرار نگرفته است.2 » 

....در این باب در روزهای آینده بیشتر سخن خواهیم گفت.

پاورقی ها

1 -خانیکی، هادی، نوروز 13/3/81 ، ویژه نامه سالگرد ارتحال حضرت امام خمینی (ره)

2-حیات نو،  28/8/81