زیبایی صورت و سیرت!

#دل_دیدنی_های_شهرسرب_وسراب(256)

 

زیبایی صورت و سیرت!

من برخی از انسان ها را دیدم که هرچه پیر می شوند، 

زیبایی شان را از دست نمی دهند؛ 

اینان کسانی اند که زیبایی را از « صورت » به « دل » 

و از « شمایل » به « خصایل » منتقل می کنند.  

زیبادلان در آیینه می نگرند.

در صورت « زشتی صورت »، 

آن را با « زیبایی سیرت » « می آرایند»

و در صورت « زیبایی صورت »، 

با « زیبایی سیرت » بر آن « می افزایند »!

 صورت زیبا رو به « پایانه » است و سیرت زیبا « جاودانه »!

 

#شفیعی_مطهر

--------------------------------------------------------------

شمایل : شکل و صورت

خصایل : خصلت ها،خوی و اخلاق

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام / 14

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام / 14

 

3. روابط گروه‌های اجتماعی

گروه‌های اجتماعی شامل گروه‌های خانوادگی، خویشاوندی، قومی، (هم‌ملیتی) است. اسلام برای هرکدام از این گروه‌های اجتماعی، سفارش ویژه‌ای دارد که برخی از آن ها را بررسی می کنیم:

 الف) روابط مؤمنان با مؤمنان و کافران

وقتی هویت اجتماعی شکل می‌گیرد که مرزهای اجتماعی مشخص باشد و مرزها هنگامی مشخص خواهد شد که افراد خودی‌ها را بشناسند و نسبت به آن ها مهربان باشند و از دشمنان فاصله بگیرند و در صورت لزوم، با آن ها خصمانه برخورد کنند. قرآن با تأکید بر این دو عامل؛ یعنی جاذبه خودی‌ها و دافعه بیگانگان، خواسته است تا هر چه بیشتر در شکل‌گیری وفاق اجتماعی مطلوب بکوشد. 

 ب) روابط مردم با حکومت اسلامی

مهم‌‌ترین عنصر همبستگی اجتماعی، نوع پیوند مردم با حکومت است. حضرت علی(ع) در خطبه‌ای این مسئله را زیر عنوان «حق الوالی علی الرعیه و حق الرعیه علی الوالی» بیان فرمود.

( صبحی صالح :333 و334 و  سید رضی: 528 و 529)

  حضرت علی(ع) پیش از هرچیز تأکید می‌کند: 
باعظمت‌ترین حقوق الهی، حق حاکم بر مردم و حق مردم بر حاکم است … و آن را نظام تشکل و پیوند آنان قرار داد و مایه عزت دینشان؛ پس کار مردم به نتیجه نمی‌رسد و راه اصلاح نمی‌پیماید, مگر به صلاح حاکم و حاکم کارش به انجام نمی‌رسد، مگر به استقامت مردم. پس اگر مردم حق حاکم را ادا کنند و حاکم حق مردم را ادا کند، مسیرهای روشن دین هموار و نشانه‌های عدالت معتدل و برپا و سنت‌ها در مجرای خود به جریان می‌افتد. در نتیجه, زمانه اصلاح می‌شود و دولت استمرار و بقا می‌یابد و دشمنان از تسلط بر جامعه ناامید می‌شوند، ولی زمانی‌که این‌ دو حق یکدیگر را رعایت نکنند, به این معنا که رعیت بر حاکم غالب شود یا حاکم ظلم و تعدی روا دارد، کلمه جامع آن ‌دو مختلف می­ گردد و پراکندگی در جامعه نفوذ می­ کند و ستم رواج می ­یابد و بیداد خواهد کرد و فساد و تباهی در دین زیاد خواهد شد و طوق سنت‌ها رها می­ گردد. در این زمان, به هوا و هوس عمل می­ شود و احکام الهی معطل می ­ماند و اختلالات و بیماری‌های نفسانی رو به فراوانی می‌گذارد… پس در این هنگام, افراد صالح, خوار خواهند شد و اشرار مورد احترام قرار خواهند گرفت. 

( صبحی صالح :333 و334 )

یک ـ خیرخواهی و پند حاکمان و یاری آن ها در اجرای حق

حضرت علی(ع) در ‌این‌ باره می‌فرماید:
آنچه از حقوق خداوندی که بر بندگانش واجب است، خیراندیشی، نصیحت و خیرخواهی به قدر طاقت و هم­یاری برای برپا داشتن حق در میانشان است. 

[در اینجا ممکن است کسی بپرسد که حاکم نیاز به خیرخواهی از مادون خود ندارد که حضرت در جواب می‌فرماید:] 

و هیچ انسانی هر اندازه هم دارای مقامی بزرگ در حق و فضیلت و پیشرو در دین باشد، از کمک و یاری شدن در عمل به آن حقی که خداوند بر او مقرر فرموده است، بی‌نیاز نیست. همچنین هیچ انسانی هر اندازه هم که مردم او را حقیر و پست بشمارند و چشمان آنان او را به خواری بنگرند، پست‌تر از آن نیست که انسان‌ها را در ادای حق یاری کند یا خود او شایسته یاری باشد.(همان: 334.)

دو ـ خودداری حاکمان از فخر‌فروشی و غرورورزی

امام علی(ع) می­فرماید:
قطعی است که از زشت‌ترین حالت زمام‌داران نزد مردمان صالح این است که مردم درباره آنان گمان فخر‌فروشی و غرور ‌ورزی داشته باشند و وضع شخصیتی آنان بر کبر مبتنی شود. من اکراه دارم از این که در ذهن شما این گمان خطور کند که من مدح و تمجید و شنیدن درود را دوست می‌دارم. خدا را سپاس می‌گویم که چنین نیستم… گفت‌وگویتان با من مانند گفت‌وگو با جباران روزگار و ساختگی نباشد و در برابر من از تسلیم و خویشتن‌داری که در برابر نیرومندان پرخاشگر دارید, بپرهیزید. هرگز از بیان گفتار حق به من یا مشورت با من برای اجرای حق خویشتن‌داری نکنید. من بالاتر از آن نیستم که خطا کنم و در کاری که انجام می‌دهم, از ارتکاب خطا در امان نیستم، مگر آن که خداوندی که مالک‌تر از من به من است، کفایتم کند.

سه ـ تعاون و یاوری بر ادای آن

حاکم باید خیرخواه مردم باشد و مردم نیز خیرخواه حاکم. حاکم, خیرخواهی خود را در کارهای عمرانی و رشد معنوی مردم و مردم, خیرخواهی خود را با نصیحت کردن نشان دهند.

 نکته مهمی که این حدیث شریف بدان تأکید کرده «حُسنُ التَّعاوُن» است، نه «تعاون». مردم و حکومت نه تنها باید خیرخواه یکدیگر باشند، بلکه باید به یکدیگر یاری رسانند. دولت باید بکوشد بارهایی را از دوش مردم بردارد و مردم هم باید همه کارها را بر عهده دولت نگذارند، بلکه با دولت همکاری کنند و دولت را از خود بدانند. 
با توجه به عواملی که حضرت علی(ع) می‌فرماید، همکاری میان مردم و دولت پدید خواهد آمد و همبستگی اجتماعی شکل خواهد گرفت.

                                 دئر کسب رضای حق موفق باشید 

                                                    سیدعلیرضا شفیعی مطهر

-----------------------------------------------------------------------------------------

منابع و مآخذ

۱ - قرآن کریم 

۲- آرون،ریمون (۱۳۷۰)، مراحل اساسی اندیشه در جامعه ‏شناسی، ترجمه: باقر پرهام، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی،  چ ۲

۳- آزاد ارمکی،تقی (۱۳۷۶)، اندیشه اجتماعی متفکران مسلمان، تهران، سروش ، چ ۲

۴- آوینی،سید مرتضی (۱۳۷۸)، آغازی بر یک پایان، تهران، ساقی

 ۵- ابن خلدون (۱۳۶۶) ، مقدمه، ترجمه: محمدپروین گنابادی، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی،  ج ۱

۶- اچ ترنر،جاناتان (۱۳۷۱)، پیدایش نظریه جامعه ‏شناسی، ترجمه: عبدالعلی لهسایی‌زاده، شیراز، فرهنگ

۷ - ادیب،محمدحسین (۱۹۶۳)، الروابط الاجتماعیه فی الاسلام، تهران، مکتبه النینوی الحدیثیه

۸ - استانفورد کوهن،آلوین (۱۳۶۹)، تئوری‌های انقلاب، ترجمه: علی‌رضا طیب، تهران، قومس،  چ 1، به نقل از: 
Chalmers Johnson, revoloutionary change, P Boston, 1966, P.42.

۹ - بشیریه ،حسین (۱۳۷۴)، انقلاب و بسیج اجتماعی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران،  چ ۱ 

۱۰ - تنهایی ،ابوالحسن (۱۳۷۱)، درآمدی بر مکاتب و نظریه‏ های جامعه‏ شناسی، تهران، مرندیز،  چ ۱ 

۱۱ - پیترورسلی(۱۳۸۹)، نظم اجتماعی در نظریه ‏های جامعه‏ شناسی 

۱۲ - جانسون ،چالمرز (۱۳۶۳)، تحول انقلابی، ترجمه: حمید الیاسی، تهران، امیرکبیر ، چ ۱

۱۳ - چلبی،مسعود (۱۳۵۷)، جامعه ‏شناسی نظم، تهران، نشر نی

۱۴ - دهخدا، علامه علی اکبر ،لغت نامه دهخدا، به نقل از: فرهنگ فارسی معین، دکتر محمد معین

۱۵ - دورکیم، امیل(۱۳۶۹) ، درباره تقسیم کار اجتماعی، ترجمه : باقر پرهام، بابل، نشر کتاب‌سرای بابل،  چ۱

۱۶ - روشه،گی (۱۳۷۶)، جامعه‌شناسی تالکوت پارسونز، ترجمه: عبدالحسین نیک‌گهر، تهران، مؤسسه‌ فرهنگی انتشارات تبیان،  چ ۱

 ۱۷ - ریترز،جورج(۱۳۸۲) ، نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی، چ ۲ 

۱۸ - صبحی، صالح، نهج البلاغه ،قم، انتشارات دارالهجره، بی­تا

۱۹ - طوسی، خواجه نصیرالدین (۱۳۶۲)، اخلاق ناصری، ترجمه: مجتبی‏ مینوی و علی‌رضا حیدری، تهران، خوارزمی، چ ۱

۲۰ - فارابی،ابونصر (۱۹۹۱م)، کتاب آرای اهل المدینة الفاضلة، بیروت، دارالمشرق،  چ ۶

۲۱ - فارابی،ابونصر (۱۹۸۶م)، فصولٌ منتزعة، بیروت، دارالمشرق، چ ۲

۲۲ - کلینی، محمد بن یعقوب(۱۳۶۵) ، اصول کافی ،تهران، دارالکتب الاسلامیه،  ج۲

۲۳ - کوزر،لوییس (۱۳۶۸)، زندگی و اندیشه بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران، انتشارات علمی،  چ ۱ 

۲۴ - مجلسی ، علامه محمد باقر  ، بحارالانوار،پایگاه اطلاع رسانی علامه مجلسی،http://www.majlesi.net/

۲۵ - مصباح یزدی، تقی (۱۳۷۸) ، معارف قرآن (7)، اخلاق در قرآن، انتشارات مؤسسه آموزشی ـ پژوهشی امام خمینی  ، چ 1،ج۳ 

۲۶  - مصباح یزدی،محمد‌تقی (۱۳۷۷)، آموزش فلسفه، سازمان تبلیغات اسلامی، چ 8 ،  قم، ج ۱

۲۷ - وبر، ماکس (۱۳۷۱)، اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، ترجمه: عبدالمعبود انصاری، تهران، سمت

« روایت » و « درایت »!

#دل_دیدنی_های_شهرسرب_وسراب(255) 

 

« روایت » و « درایت »!

من هر « پگاه » و « نخستین نگاه » 

پس از بیدارشدن از« خواب »، خود را در برابر یک « انتخاب » می بینم: 

آیا به رختخواب برگردم و به « رویاپردازم »؟

یا این که برخیزم و رویاهایم را  « عملی سازم »؟ 
 

انسان آرمان هایش را نخست در آیینه « رویا » « رویت » می کند؛ 

سپس می کوشد از « رویت » ها « روایت »بسازد .

« روایت رویا » وقتی می تواند زندگی را « زیبا » سازد که 

در تحقق « روایت » از « ریا بپرهیزد » و با « درایت درآمیزد ».

« درونمایه روایت » ، « نقل » است 

و «سازمایه درایت » « « عقل ».

عقل ،« رویا » را از « ریا » « می زداید» 

و « روایت » را با « درایت » « می آراید»!

 

#شفیعی_مطهر

-----------------------------------------

رویت :دیدن ،دید، دیدار،نگاه

روایت :نقل کردن خبر یا حدیث یا سخن از کسی ،بازگوکرذدن سخن کسی

درایت :دریافتن،دانستن،آگاهی داشتن،علمی که درستی سخن را ارزیابی می کند

سازمایه :مصالح ساختمانی

---------------------------------

دیگر آثار این قلم در کانال تلگرامی «گاه گویه های مطهر» : @amotahar

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام /13

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام /13

 #شفیعی_مطهر

الف) معاشرت مؤمنان با یکدیگر

تـضـاد مـنافع، برتری‌خواهی، تنگ‌چشمی و محدودیت نعمت‌ها و ثروت‌ها، همبستگی اجتماعی را تهدید می‌کنند و گاهی کار را به جایی می‌رسانند که به صلح و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز آسیب می‌‌رسانند و کسانی را کـه بـر اثـر خـلقـت و طـبـیـعـت، هـمـزاد و هـمـراه هم هـسـتـند، در برابر هم قرار می‌دهند.
اسلام برای آن که چنین خطری را رفع کند، راه‌کارهایی را پیشنهاد داده است که یکی از مهم‌ترین آن ها طرح ایده برادری است. خداوند نخست وضعیت نابسامان پیش از اسلام را یادآور می‌شود. سپس می‌گوید: 

وَ أذْکُرُوا نِعْمَتَ أللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أََعْدَاءً فَألَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأََصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوانًا... .(آل عمران: 103)
نـعـمـت خـدا را بـر خـویـشـتـن بـه یـاد آوریـد کـه دشـمـن یـکـدیـگـر بـودیـد و او مـیـان دل‌های‌ شما، الفت ایجاد کرد و به برکت نعمت او برادر شدید.

ب) طبقه‌بندی مؤمنان در معاشرت با یکدیگر

اسلام با طرح درجه‌های برادری، بهترین راه­کار را برای به ثمر نشستن همبستگی اجتماعی پیشنهاد کرده است؛ زیرا هیچ‌گاه افراد نسبت به دیگران احساس یگانه ­ای ندارند. برخی خویشاوندند و برخی بیگانه و بعضی‌ها دوست قدیمی‌اند. اگر قرار بود، فرد نسبت به همه مسلمانان، تکالیفی یکسان داشته باشد، این طرح شکست می ­خورد. ازاین ­رو، خداوند با توجه به شناختی که از انسان‌ها داشت، بهترین راه­کار؛ یعنی طبقه‌بندی کردن افراد را در روابط اجتماعی برگزید.

ج) وظایف مؤمنان در معاشرت با یکدیگر

اسلام برای آن که این طرح، ضمانت اجرایی داشته باشد، دستورهایی داده و تکلیف‌هایی معیّن کرده است. یکی از تفاوت‌های اساسی اسلام با دیگر مکتب‌های بشری، در نوع ضمانت اجرایی آن است. مکتب‌های بشری، بیشتر می‌کوشند تا حد امکان از ضمانت اجرای رسمی و دولتی استفاده کنند، در حالی‌که اسلام تلاش دارد از نظارت اجتماعی درونی و غیررسمی سود جوید.  امتیاز این ضمانت اجرایی آن است که به پلیس و دادگاه نیاز ندارد. افزون بر این‌، در خلوت و مکان‌هایی که پلیس حضور ندارد، کارآیی دارد.
بنابراین، اسلام، حقوقی را برای مؤمنان نسبت به یکدیگر وضع کرده است که بسیار اهمیت دارد. رعایت این حقوق بر همه مسلمانان و مؤمنان واجب است و در صورتی که نادیده گرفته شود، عذاب اخروی را در پی خواهد داشت. فردی که حقوق برادر مؤمنش را ادا نکند، دچار عذاب وجدان می‌شود و این عذاب وجدان، احتمال تکرار آن را می‌کاهد.

یک ـ اهمیت ادای حقوق برادران دینی

بی‌گمان، پرداخت حقوق مردم در همه زمینه‌ها و به­ شکل عام و فراگیر، از اصول شریعت اسلامی است و در سخنان پیشوایان اسلام، با تعبیر‌های نغزی بر آن تأکید شده است. 

دو ـ نکوهش پای­مال کردن حقوق

بـه هـمـان نـسـبـت کـه بر رعایت حقوق در اسـلام، پافشاری شده، نادیده انگاشتن حق مردم، با عنوان‌های تکان‌دهنده‌ای، ناپسند شمرده شده است .

د) تعاون و همکاری اجتماعی

یکی از مسائلی که سبب تقویت هم‌بستگی اجتماعی می‌شود، تعاون و همکاری افراد جامعه است. دورکیم، تعاون و همکاری را همان تقسیم کار اجتماعی می دانست. تقسیم کار در کلی‏ ترین کاربرد خود عبارت است از تقسیم یک شغل به اجزایی که هر یک از آن ها از سوی اشخاص به ­طور جداگانه انجام می ‏گیرد. (جولیوس گولد و ویلیام ل.کولب، 1376 : 255.)

قرآن می فرماید:

وَ تَعاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوی وَ لا تَعاوَنُوا عَلَی الاِْثْمِ وَالْعُدْوانِ وَاتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ شَدیدُ الْعِقابِ. (مائده: 2) 
و [هـمـواره] در راه نـیـکـی و پـرهـیزکاری با هم تعاون و همکاری داشته باشید و [هرگز] در راه گناه و تعدی همکاری نکنید و از [مخالفت فرمان ] خدا بپرهیزید که مجازات خدا شدید است.

یک ـ اهمیت همکاری و تعاون اجتماعی در نگاه بزرگان دین

تعاون اجتماعی به دلیل نقش محوری آن در همبستگی اجتماعی، از جایگاه ویژه‌ای در اسلام برخوردار است، به­‌گونه‌ای که پیامبراکرم (ص) آن را از موردهایی می­ دانست که رعایت نکردنش سبب بی‌دینی و خروج جامعه از مدار ولایت خداوند می‌شود و عذاب الهی را پدید می‌آورد.
ایشان در این باره می ­فرماید:

مـَنْ أَصـْبـَحَ وَ لایـَهْتَمُّ بِأَمْرِ الْمُسْلِمینَ فَلَیْسَ مِنَ الاِْسْلامِ فِی شَیءٍ وَ مَنْ شَهِدَ رَجُلاً یُنادِی یا لَلْمُسْلِمینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ مِنَ الْمُسْلِمینَ. (بحارالانوار: 21.)
هرکس چنین شود که به امور مسلمان‌ها همت نگمارد، چیزی از اسلام در او نیست و کسی که شاهد بـاشـد انـسـانـی فـریاد می­ زند و از مسلمانان کمک می طلبد، ولی به او کمک نکند، جزو مسلمانان نیست.

دوـ مهم‌ترین مصداق‌های همکاری اجتماعی

 همکاری اجتماعی در اجرای حق یکی از مصداق‌های خیر و پرهیزکاری، اجرای حق و عدالت است. همکاری در مبارزه با باطل و اجرای حق، یکی از مورد‌هایی است که همبستگی اجتماعی را در پی دارد.
امیرمؤمنان علی(ع) این‌گونه مشارکت را جزو حقوق واجب الهی برشمرده است و می‌فرماید:
لَکِنْ مِنْ وَاجِبِ حُقُوقِ اللَّهِ عَلَی عِبَادِهِ … التَّعَاوُنُ عَلَی إِقَامَةِ الْحَقِّ بَیْنَهُمْ.

 ( صبحی صالح: 334.)
بخشی از حقوق واجب الهی بر بندگان این است که… برای اجرای حق در میان خود همکاری کنند.

ادامه دارد...

« انتقاد » و « اعتقاد »

#دل_دیدنی_های_شهرسرب_وسراب(254)

 

« انتقاد » و « اعتقاد »

 من « راز بهروزی » و « رمز پیروزی » را 

در « دانش و کمال » دیدم، نه در « بخت و اقبال ». 

 
 نشانه بارز توسعه و تمدن و فرهنگ 

در « تَحمُل انتقاد » است ،نه در « تَحکُم و ارشاد ». 

کسی « انتقاد » را نمی پذیرد که به خود « اعتماد » ندارد.  

توانمندترین انسان ها انتقادپذیرترین آنان است!

هراس از انتقاد نشانه « انسان های ضعیف » است ،

نه « شهروندان شریف »!

انتقادپذیری ، « رذایل را می پیراید » و « به فضایل می آراید »! 

روحیه انتقادپذیری چونان « مهر » بر « سپهر» منش های انسانی « می درخشد» 

و انسان را عزت و حریت و شرافت « می بخشد».

« نهال اعتقاد » با وزش « نسیم انتقاد » همواره در حال رویش و شکوفایی است؛

انتقاد « بهارآفرین » است و « به آیین »!

  

#شفیعی_مطهر

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام /12

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام /12

 #شفیعی_مطهر

نقش پیوند‌های اجتماعی در ایجاد همبستگی اجتماعی

اسلام تنها دینی است که با صراحت، دعوت خود را به دو صورت بیان کرده است:
1. دعوت به اصل اجتماع و اتحاد؛ 
2. دستور ساخت اجتماع اسلامی بر مبنای اتفاق و اتحاد با هدف پاسداری از منافع معنوی و مادی و دفاع از آن اجتماع.

(سید محمد‌حسین طباطبایی، 1382: 11 و 12.)
پیوند های اجتماعی در اسلام را از جنبه‌های گوناگون می‌توان بررسی کرد.

1. رابطه فرد و جامعه

اسلام کوشیده است میان فرد و جامعه، پیوند درستی برقرار کند و فرد و جامعه هر دو به یکسان برای اسلام مهم بوده‌اند. برای آن که حیثیت جامعه تهدید نشود، برخی رفتارهای فردی، مانند دروغ‌گویی، حقد و حسادت، غش و فریب‌کاری، خبرچینی، شهادت دروغ، تمجید نفس، فتنه‌گری و… را ممنوع و صفت‌های نفسانی دیگری همانند راست‌گویی، اخلاص، احترام به هم‌نوعان و حفظ مال، جان و آبروی انسان‌های دیگر را تشویق کرده است.

(محمدحسین ادیب، 1963م: 13و18.)

2. روابط میان افراد

اسلام با طرح آموزه‌هایی مانند حسن خلق، رعایت انصاف، احسان به دیگران و مواسات کوشیده است هم‌بستگی میان مسلمانان را تقویت و نهادینه کند. 

یارى به دیگران

از جلوه هاى خدمتگزارى , یارى به دیگران است . یارى در مسائل و مشکلات زندگى , بویژه در بعد مالى واقتصادى , که از آن در فرهنگ اسلامى , تعبیر به[مواسات] شده است .

در معناى واژه مواسات گفته اند:

مواسات (با همزه ) با برادران دینى , عبارت است از یارى رساندن به آنان , با مال و جان و مانند آن , در چیزهایى که به آن نیازمندند و مواسات (با واو) هم در لغت به همین معنى به کار رفته است.

دراهمیت این عمل سخن فراوان است . پیامبر اکرم(ص) کمک رسانى به برادران دینى را (مواساه الاخ فى الله )از بهترین و سرآمدترین کارها (سیدالاعمال ) شمرده است  . در سیره و روش آن حضرت برترى و فضیلت از آن کسانى بود که داراى این صفت باشند.

... اعظمهم عنده منزله احسنهم مواساه و موازره

اگر جامعه اسلامى را مانند پیکر واحدى بدانیم ,اعضاى این پیکر ارتباطى حیاتى و سرنوشت ساز, با یکدیگر دارند . اختلال و کم کارى در یک عضو, عامل به هم خوردن تعادل بدن خواهد شد. دراین هنگام , بقیه اعضا باید به کمک آن عضو بشتابند و به او یارى دهند تا نظم و تعادل به بدن برگردد و حیات و زندگى ممکن شود. این حقیقت , در سطح جامعه اسلامى نیز باید پیاده شود .اگر نیازمندى به عللى نتواند خود را همپاى دیگران قرار دهد, شایسته است دیگران به او یارى دهند تا عدالت و تعادل اجتماعى در جامعه محقق گردد. 

امام صادق (ع) ایجاد مواسات را به عنوان حق افراد جامعه اسلامى بر یکدیگر بیان فرموده است :

یحق على المسلمین الاجتهاد فى التواصل والتعاون والتعاطف و المواساه لاهل الحاجه و تعاطف بعضهم على بعض

مسلمانان موظفند در راه پیوستگى و کمک نسبت به نیازمندان کوشا و جدى باشند,از عواطف اخلاقى و کمک هاى مالى مضایقه نکنند به هنگام گرفتارى و نیاز, یار و یاور هم باشند.

ادامه دارد...

گاه گویه های مطهر مشتاق نگاه شماست :@amotahar
 

« موزه » یا « آموزه »؟!

#دل_دیدنی_های_شهرسرب_وسراب(253)  

 

« موزه » یا « آموزه »؟!

 من در آغازین سال های هزاره سوم « بی سواد » را 

تنها کسانی ندیدم که خواندن و نوشتن نمی دانند، 

بل که آنانی را « بی سواد» و « فاقد استعداد » یافتم که نمی توانند بیاموزند 

چگونه آموخته های کهنه را دور بریزند و بازآموزی کنند.

(با الهام از سخن الوین تافلر) 

« انسان نواندیش » و « شهروند سبزکیش » هزاره سوم 

نمی تواند با « یافته های دیروز » به « پرسش های امروز » پاسخ دهد!

چه بسا « یافته های کهن » و « بافته های سَتَروَن » 

در عرصه عقلانیت امروز « رنگ می بازند»؛

اما دیگر « فرهنگ نمی سازند»! 

باید سیمای آموزه ها را از « زنگارهای زمان » و « حصارهای مکان » «پیراست »

و آن ها را با « آرایه های پویایی » و « پیرایه های پایایی » « آراست »! 

آنچه امروز می تواند تمدن و فرهنگ بسازد

« آموزه های نوین » است ، نه تنها « موزه های دیرین »!!

 

#شفیعی_مطهر

-------------------------------------------------

زنگار : زنگ،زنگ آهن و فلزات دیگر،اکسید مس

آرایه : زینت،زیور

پیرایه : زیب،زینت،زیور،آرایش

پیراستن : تراش دادن،بریدن و کم کردن زیادتی و ناهمواری چیزی برای خوشنماگردانیدن آن

 

گاه گویه های مطهر مشتاق نگاه شماست :@amotahar
 

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام /11

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام /11

 #شفیعی_مطهر

همبستگی اجتماعی در اسلام

دین در ایجاد همبستگی اجتماعی، نقش اساسی و مستقیمی دارد. اسلام به‌ عنوان دینی الهی که دارای برنامه‌های دقیقی برای زندگی انسان است، از این نکته غافل نبوده و به آن توجه کرده است. 

اگر به چگونگی شکل‌گیری انقلاب اسلامی ایران بر اساس رهبری امام خمینی(ره)  و برپایی جمهوری اسلامی بنگریم، درخواهیم یافت که هیچ امر دیگری نمی‌توانست به طور طبیعی، مردم را متحد و بزرگ‌ترین مصداق همبستگی اجتماعی در تاریخ معاصر را محقق کند. شاید کسی بگوید وفاقی که در روزهای آغازین انقلاب ایران دیدیم، بر اساس اسلام نبود، بلکه عوامل دیگری همانند دشمنی با نظام شاهنشاهی در آن اثر‌گذار بود. در پاسخ باید گفت همبستگی اجتماعی مردم ایران بر اساس دشمنی با نظام شاهنشاهی شکل نگرفت، اگر‌چه این دشمنی وجود داشت و سبب گشت در برابر رژیم شاه بایستند و قدرت اسلام آشکار شود. بنابراین، اگر امام خمینی (ره) اصراری بر سرنگونی شاه نداشت، انقلاب پیروز نمی‌شد.  (آغازی بر یک پایان: 56).
پرسش دیگری که مطرح می‌شود، این است: چه چیز در اسلام سبب همبستگی می‌شود؟ آیا ظاهر دین که همان شریعت باشد، یا باطن دین که عبارت از اخلاص و ایمان محض، بدون تقید به شریعت است یا جمع این دو؟
آنچه در اسلام سبب همبستگی اجتماعی می‌شود، ظاهر خشک و بی‌روح شریعت نیست و همبستگی اجتماعی بر محور دین نمی‌تواند در نسبت با شریعت که ظاهر دین است، پدید آید. همبستگی اجتماعی باید در نسبت با حقیقت دین ایجاد شود . به سخن دیگر، حقیقت دین اسلام در شریعت ظهور یافته است، ولی اگر شریعت، بی‌روح باشد، به ضد آن بدل‌ می‌شود، همان‌گونه که خوارج با انتساب به ظاهر شریعت، شمشیر بر فرق سر باطن شریعت ـ امام علی(ع) ـ کوبیدند.
دین، عمیق‏ ترین، حقیقی ‏ترین و ماندگارترین امری است که می‌تواند مردمان را به همبستگی جمعی درونی برساند . چنین وفاقی، لازمه همبستگی اجتماعی بر اساس شاخص‏ های بیرونی است.

  آیه «إِنَّ اللهَ لا یُغَیِّرٌ ما بِقَومٍ حَتّی یٌغَیِّرٌوا ما بِأَنْفٌسِهِمْ» (نحل:123)، 

شاهدی بر این معناست که هر تغییر اجتماعی، بر اساس تحولی انفسی شکل‌می‌گیرد و تا این امر انفسی و درونی رخ ندهد، همبستگی اجتماعی پدید نمی‌آید. دین در جهت شکل‌گیری امتی واحد، در عرض سرزمین، تاریخ، آداب و سنن و زبان مشترک قرار نمی‌گیرد، بلکه اگر دیگر اشتراک‌ها در طول دین واحد قرار نگیرند، قدرت و امکان ایجاد امت واحد را ندارند. 
نقش همبستگی اجتماعی را اسلام از دو نظر بررسی کرد. نخست از نظر وضعیت فعلی یا تاریخی اجتماعات مسلمانان و دوم از نظر وضعیت آرمانی‌ موردنظر اسلام برای جامعه نمونه اسلامی. به دیگر سخن، باید دستور‌ها و سفارش‌هایی که اسلام برای پی‌ریزی و ساخت جامعه‌ای آرمانی صادر کرده و نقش آن ها در همبستگی اجتماعی، جداگانه بررسی شود.

ادامه دارد...

گاه گویه های مطهر چشم به راه نگاه پژوهشگرانه شماست: @amotahar

افتادگی آموز اگر طالب فیضی!

--------------------------------------------

#دل_دیدنی_های_شهرسرب_وسراب(252)  

 

  افتادگی آموز اگر طالب فیضی!

 

من فروتنی را « نخستین گام » و خاکساری را « اولین اقدام » 

در راه دراز آموختن دیدم.

انسان تا هنگامی که احساس غرور می کند ، نمی تواند خواستار آموختن باشد. 

فروتنی « آغازین گام آموختن » و « نخستین پیام تجربه اندوختن » است.

 
 نادانی و بی خردی نه « کمبودی مشهود »،که « توده ای از جمود » است!  

نادان ،« تجسم بینوایی » است و سرشار از « توهم دانایی » !

 

در مکتب آموزش « انسان سرفراز » همیشه « احساس نیاز» می کند.

هیچ بی خرد و نادانی خود را « شهروند نادان » و « نیازمند درمان » نمی داند.

اگر «خزانه  خرد » و « داروی دانش » را 

« خرمن خرمن » بر سر هر « کوی و برزن » عرضه کنند،

نادان، خود را « دردمند » و بدان « نیازمند » نمی داند!

 « دشت های سَتَروَن » تا « فروتن » نشوند، 

نمی توانند« زلال آب را بنوشند» و « سخن لایزال آفتاب را بنیوشند»!

افتادگی آموز اگر طالب فیضی

هرگز نخورد آب زمینی که بلند است

 

#شفیعی_مطهر

-----------------------------------------

جمود : خشکی و افسردگی ،تحجر،دگم اندیشی

سَتَروَن : نازاینده،نازا،عقیم

نیوشیدن : شنیدن،گوش کردن،گوش فرادادن

 

گاه گویه های مطهر مشتاق نگاه شماست :@amotahar

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام /10

همبستگی اجتماعی در نگاه اسلام /10

#شفیعی_مطهر

5. نقش (محبت) در همبستگی اجتماعی

فارابی بر این باور است که احساس به ‌عنوان عامل پیوند اجتماعی نقش اثر‌گذاری دارد و این احساس، حاصل روابط و تعاملات اجتماعی بر مبنای باور‌ها، ارزش‌ها و هنجارهای مشترک اجتماعی است. وی بر عامل پدید‌آورنده وفاق اجتماعی، محبت و عامل ثبات و پایداری آن و عدالت تأکید می‌کند.

  فارابی معتقد است محبت گاهی به طبع است، همانند محبت والدین به فرزند و گاهی به اراده است. منشأ محبت ارادی به امور ارادی است. این امور عبارتند از: اشتراک در فضیلت و دست‌یابی به منفعت و لذت. 
برخی دانشمندان اسلامی معتقدند که در جامعه آرمانی، محبت در درجه اول با اشتراک در فضیلت حاصل می‏ شود و اشتراک در فضیلت، نتیجه باورها و اعمال مشترک است، ولی باورهای مشترک که سزاوار است مردم در آن اشتراک داشته باشند، سه بخش است: 
الف) اشتراک در مبدأ؛ 
ب) اشتراک در منتهی؛‏ 
ج) اشتراک عقیده در بین مبدأ و منتهی‏.
«اشتراک عقیده در مبدأ، اشتراک در امر باری‌تعالی‏ است و اشتراک عقیده در منتهی، اتفاق نظر در ارتباط با سعادت انسان است و اشتراک عقیده میان مبدأ و منتهی، اشتراک عقیده درباره افعالی است که به ‌واسطه آن ها خوش‌بختی انسان به‌ دست آید. چنانچه اهل مدینه فاضله، در این اندیشه‏ ها هم‌‌نظر باشند و این اتفاق نظر با افعالی که به واسطه آن ها سعادت به ‌دست می‌‌آید، تکمیل شود، محبت پدید خواهد آمد. از سوی دیگر، چون مردم در کنار یکدیگر زندگی می‏ کنند، برخی که نیازمند دیگران‌ هستند، به یکدیگر سود می‏ رسانند. محبت ناشی از منفعت هم به ‌دست خواهد آمد. آنان به‌ دنبال اشتراک در فضیلت و بذل نفعی که به یکدیگر می‏ رسانند، طبعاً از یکدیگر لذت می‏ برند و در پی آن محبت نیز حاصل می‏ شود».  (ابونصر فارابی، 1986 م: 70 و71).
خواجه نصیرالدین طوسی در کتاب اخلاق ناصری می‌نویسد: 
چون ایشان را بالطبع متوجه کمال آفریده اند، پس بالطبع مشتاق آن تألف باشد و اشتیاق به تألف محبت بود.  
(نصیرالدین طوسی، 1362 : 258)
به ‌طور کلی، احساسات و عواطف، عاملی برای ایجاد همبستگی اجتماعی به‌ شمار می‌رود و عواطف در جامعه اسلامی، محصول پیوند متقابل اعضای جامعه در سایه ایمان و اعتقاد به خدا و عمل به دستور‌ها و قوانین دینی است.

( مصباح یزدی، 1378: 94.)

بنابراین، می‌توان ادعا کرد که محبت، مهم‌ترین عامل برای ایجاد بستر همبستگی اجتماعی است.
آیاتی در قرآن وجود دارد که به این نظریه اشاره دارد. برای نمونه در قرآن می‌خوانیم: 
وَ أَلّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ ـ لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِی اْلأَرْضِ جَمیعًا ما أَلّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ وَ لکِنّ اللّهَ أَلّفَ بَیْنَهُمْ. (انفال:63)
اگر همه آنچه را در زمین است، هزینه می‌کردی، نمی‏ توانستی میان دل‌هاشان الفت ایجاد کنی، ولی خداوند میان آن ها الفت داد. 
اشاره قرآن به محبت به ‌عنوان مقوله ‏ای احساسی و عاطفی، بسیار اهمیت دارد. بر اساس این دیدگاه، محبت برآمده از اشتراک در باور‌ها (اشتراک در مبدأ و منتهی) بر پایه عمل به دستور‌ها و هنجارهای دینی (اشتراک بین مبدأ و منتهی‏) است و از ارکان اصلی جامعه و از ویژ‌گی‌های اصلی هم‌بستگی اجتماعی به ‌شمار می ‏آید. محبت، دوستی و وابستگی‏ های عاطفی بیشترین اثر را در ایجاد هم‌بستگی اجتماعی، در برابر نظام هنجارها و نظام ارزش‌ها به همراه دارد، به ‌گونه‏ ای که بدون نوعی وابستگی عاطفی، نظم هنجاری نیز ممکن نخواهد بود، بلکه پایه نظم هنجاری بر اساس احساس تعلق به جمع، دوستی و اعتماد متقابل اجتماعی گذاشته شده است.

(چلبی ،مسعود ، 1357: 98-101.)

 

6. نقش عدالت در ایجاد همبستگی اجتماعی

برخی دانشمندان اسلامی، افزون بر محبت، عدالت را نیز سبب همبستگی ‌اجتماعی می‏ دانند. پیش از این گفته شد که فارابی، محبت را عامل ایجاد همبستگی اجتماعی و عدالت را عامل ثبات و پایداری آن می‌داند. خواجه ‌نصیر نیز همانند فارابی معتقد است:
محبت موجب به‌ وجود آمدن وفاق اجتماعی طبیعی بوده و برخورداری از وابستگی‏ های عاطفی است که اصلی‏ ترین عنصر از شاخصه‏ های مهم در ایجاد وفاق اجتماعی می ‏باشد. در حالی‌که عدالت موجب به ‌وجود آمدن وفاق اجتماعی صناعی است و آن را از وابستگی‏ های عاطفی محروم می‏ سازد و به جامعه‌ای غیرطبیعی مبدل می‏ سازد.(خواجه نصیرالدین طوسی، : 258 و 259)
البته در اجتماعات کوچک، همبستگی اجتماعی طبیعی کارآتر است، ولی در اجتماعات بزرگ، همبستگی اجتماعی صناعی اثر‌گذارتر است.
بنابراین، این گروه از عالمان معتقدند که عدالت اجتماعی سبب بقا و پایداری و استمرار همبستگی اجتماعی، به ‌ویژه در اجتماعات بزرگ می‌شود.

 ادامه دارد...

@amotahar   گاه گویه های مطهر چشم به راه نگاه پژوهشگر شماست