تحقق مشارکت مردم در قالب احزاب

تحقق مشارکت مردم در قالب احزاب 

(تبیین دینی اصل تحزب)

« ولتکن منکم امه یدعون الی الخیر و یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و اولئک هم المفلحون » (آل عمران ، 104)

باید از شما مسلمانان برخی ، خلق را خیر و صلاح دعوت کنند و مردم را به نیکوکاری امر کرده ، از بدکاری نهی کنند و اینان که به حقیقت واسطه هدایت خلق هستند ، در دو عالم در کمال پیروزبختی و رستگاری خواهند بود .

« کنتم خیر امه اخرجت للناس تامرون بالمعروف و تنهون عن المنکر و تومنون بالله » (آل عمران ، 110)

شما (مسلمانان حقیقی) نیکوترین امتی هستید که ، برای آن قیام کردند ( که برای اصلاح بشر) مردم را به نیکوکاری وادار کنند و از بدکاری بازدارند و به خدا ایمان آورند .**********

  امر به معروف و نهی از منکر دو وظیفه همگانی و تکلیف عمومی است که ، به موجب آن همه افراد جامعه بنا بر اصل « نظارت عمومی » در برابر همه امور جامعه میئول هستند . در جامعه اسلامی هر فرد به تنهایی پاسخگوی همه رویدادها و مسائلی است که در جامعه او می گذرد . ممکن است این سوال مطرح شود که ، در یک جامعه طاغوتی و در زمان یک حاکم خودکامه ، یک فرد چگونه می تواند او را از ستم باز دارد ؟ 

پاسخ این است که : آری ، یک فرد عادی نمی تواند در برابر یک حکومت خودکامه بایستد . بعضی از افراد قشری نگر، کوتاه بین و ساده اندیش در ارزیابی عمده منکرات جامعه به مواردی چون بدحجابی و موسیقی مبتذل بسنده می کنند ، در حالی که در جامعه منکری بزرگ تر از ظلم حاکم نیست . امر به معروف و نهی از منکر در موارد جزئی و انفرادی توسط هر فرد معمولی ، ممکن و عملی است ، اما جلوگیری از منکرات بزرگ حاکم بر جامعه از توان یک فرد خارج است .

در چنین مواردی نیاز به تجمع ، تشکل ، انجمن ، گروه ، اتحادیه و تشکیلات احساس می شود . در آنجا افراد مسلمان به منظور انجام مطلوب این وظیفه شرعی ، اجتماعی و سیاسی باید گرد هم آیند و با تشکیل احزاب ، انجمن ها و گروه های مختلف سیاسی ، مذهبی ، فرهنگی ، اجتماعی و علمی و...مشترکا با منکرهای حاکم بر جامعه مبارزه کنند .

  در جهان امروز  «نهی » ازمنکر های بزرگ و مهم به صورت انفرادی ممکن و میسر نیست . ضرورت ایجاب می کند که افراد در قالب احزاب و انجمن ها متشکل شوند و به صور قانونی و با برنامه ریزی های علمی « معروف » ها را در جامعه نهادینه کنند و با « منکر» ها به مبارزه اصولی بپردازند .

 حضرت امام حسین (ع) در حالی برای اجرای رسالت « امر به معروف» و « نهی از منکر» علیه دستگاه خودکامگی یزید قیام کرد ، که در جامعه او هزاران «منکر» دیگر هم وجود داشت ، اما بر این باور بود که منکری بزرگ تر از حکومت خودکامه اموی نیست . 

 وجود احزاب در هر جامعه می تواند افکار و سلائق گوناگون و متفاوت را پوشش دهد. به دیگر سخن ، شهروندان می توانند با همفکران و هم مسلکان خود ، آرمان ها و نظریات مشترک خود را در قالب طرح ها و برنامه های اجرایی ، به وسیله رسانه های گروهی ارائه دهند . احزاب قانونی مخالف  دولت می توانند به صورت قانونمند و نظام دار ، موشکافانه  برنامه هاو شیوه های اجرایی دولت را با نظارت و نقد مسئولانه و دقیق خود پوشش دهند . هنگامی که همه افکار و نظریات و سلایق گوناگون و مختلف به صورت رسمی و قانونی در عرصه جامعه به طور شفاف مطرح شود ، دیگر هیچ اندیشه و تفکری به صورت زیر زمینی و مخفیانه بروز نمی کند و فعالیت های طرفداران و باور مندان آن به شکل حرکات مخرب و بحران زا ، حوادث تلخ نمی آفریند .

  در صورت عدم وجود احزاب ، بعضی از اندیشه ها فرصت عرضه صحیح و منطقی و قانونی نمی یابند . ناگزیر از راه های خطرناک و مخرب و مخفیانه به صورت شورش ، شایعه پراکنی ، شعارنویسی روی دیوارها و انتشار شب نامه ها ، طریقی و منفذی برای ابراز وجود ، جستجو می کنند . استمرار این شیوه به گسل های  ژرف اجتماعی تبدیل شده و نهایتا زلزله های وحشتناک و تکان دهنده ای در عرصه اجتماع ایجاد می کنند .

آنان که به پایایی اجتماعی دل بسته اند ، باید با پویایی زمان هماهنگ باشند . پویایی زمان ایجاب می کند که هر جامعه پویا ، تغییرات مثبت و اصلاحات مستمر را در خود پذیرا باشد ، تا از حرکت زمان عقب نماند . یک نظام مردم سالار دینی نیز برای تحقق آموزه های دینی و هماهنگی با پویایی شتابنده زمان ناگزیر است همه افراد و آحاد ملت را در همه امور جامعه مشارکت دهد ...و از بهترین ظرف های مشارکت مردم ، «حزب » است 

در عصر ما و در جامعه در حال گذار ما به علت استفاده ابزاری و جاه طلبانه از حزب و وابستگی بعضی از احزاب به بیگانگان ، تلقی برخی از مردم از واژه «حزب» منفی است . در حالی که اصل«تحزب» در فرهنگ ‏ دینی و تاریخی ما بیگانه نیست . 

حضور فعالانه حضرت محمد (ص) پیامبر گرامی ما در پیمان « حلف الفضول» در قبل از بعثت ، خود مبین راهکاری امضاشده برای بهره جویی از تحزب و مشارکت عمومی در تحقق آرمان ها و آمال مردم است . این گروه با مشارکت جمعی از جوانان غیور و فکور از جمله وجود گرامی حضرت محمد (ص) به منظور دفاع از محرومان و مظلومان تشکیل شد .

 برای جلب مشارکت مردم با سلایق و عقاید گوناگون ناگزیر از افزایش ظرفیت ها هستیم و افزایش ظرفیت ها از دست آورد های انقلاب اسلامی و توسعه سیاسی است . آنان که حضور و مشارکت فعالانه و آگاهانه مردم را در عرصه های سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی جامعه برنمی تابند ، زیرکانه بر اصل تحزب – که قالب این مشارکت است – می تازند . 

اگر سیمای حزب  در اذهان مردم تیره و منفی جلوه می کند ، به خاطر ترفندهای جاه طلبانه و سوء استفاده از آن است .اگر آیینه حزب را از زنگارهای آفاتی چون استبداد ، استعمار و قشری نگری بزداییم ، این آیینه شفاف می تواند نمایانگر حضور فعال و آگاهانه میلیونی مردم در همه عرصه ها و صحنه های کارساز اجتماع باشد . حزب می تواند نگرش ها و بینش های متفاوت و اندیشه ها و افکار مختلف را در زیر لوای اهداف و آرمان های مشترک ، متشکل سازد و قلل رفیع سختی ها را تسخیر کند . 

 حزب می تواند بهترین و مناسب ترین راهکار برای امر به معروف و نهی از منکر – اصل نظارت عمومی مردم - باشد .این راهکار می تواند نظارت تک تک افراد جامعه را بر امور کشور و رفتار مسئولان تحقق بخشد . نظارت عمومی کمترین حقوق قانونی و شرعی مردم ، و پاسخگویی ، ابتدایی ترین وظیفه و تکلیف مسئولان برگزیده مردم است و این مهم تحقق نمی یابد مگر در پرتو حزب و تحزب .

 خداوند ، دین باوران صبور را به مشارکت جمعی در مبارزه با مشکلات فرا می خواند :

« یا ایها الذین آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقوالله لعلکم تفلحون » 

(آل عمران ، 200)

 ای مومنان ! ( در برابرمشکلات ) استقامت ورزید و در برابر دشمنان پایدار باشید و از مرزهای خود مراقبت کنید و تقوای الهی پیشه نمایید ، شاید رستگار شوید .

 مرحوم علامه طباطبایی (ره) ذیل این آیه می فرماید : 

مراد از «صابروا» این است که به طور دسته جمعی بر مشکلات صبر کنید ، که به اعتماد صبر یکدیگر ، پایدار خواهید ماند . معنای «رابطوا» اعم از « صابروا » است . یعنی در همه شئون دینی با یکدیگر باشید و همدیگر را تقویت کنید . 

بدیهی است که رفع و دفع بسیاری از منکرات و مقابله با مشکلات بزرگ اجتماعی و سیاسی از عهده افراد به تنهایی بر نمی آید و تحقق آن مستلزم مشارکت جمعی افراد آن جامعه است .

 بنیانگذار جمهوری اسلامی امام خمینی (ره) ، مشارکت جمعی را در مقابله با منکرات بزرک این گونه تصریح می کنند :

 « اگر بر پا داشتن یک واجب یا نابودکردن یک فساد ، بستگی بر اتحاد و پیوند گروهی برای اجرای امر به معروف و نهی از منکر داشته باشد ، به طوری که کار و اقدام فردی و شخصی موثر نباشد ، در این صورت واجب است که در وهله اول ، اجتماع کنند و متحد شوند ، تا در نتیجه اجتماع و اتحاد ، امر به معروف کنند و جامعه را از فساد بازدارند .

(تحریر الوسیله، امام خمینی، ج1 ، ص464)

  در رهنمودهای رهبران دینی ، سیاسی و اجتماعی مکرر مشاهده می کنیم که نقش محوری مردم در تکوین ارکان حکومت ، گزینش مسئولان و نظارت و نقد و پرسشگری از آنان توسط مردم تاکید شده است . 

حال این سوال مطرح می شود که مردم با چه سازو کاری می توانند نقش نظارتی ، پزسشگری و انتقادی خود را ایفا کنند ؟ یا کار آنان را نقد و نظارت نمایند؟ آیا یک مسئول یا یک نهاد می تواند در برابر هر فرد پاسخگو باشد؟ قطعا پاسخ این سوال منفی است . اما اگر مردم در قالب احزاب و انجمن ها متشکل شوند ، مشترکا می توانند به صورت قانونمند و نظام دار این نقش را ایفا کنند .

برای حسن ختام ، این مقال را با رهنمود روحبخش حضرت امام صادق (ع) به پایان می بریم :

« هر ملتی که نسبت به منکرات و گناهانی که در حضورشان انجام می گیرد ، بی تفاوت باشند و در فکر تغییر و از بین بردن آن نباشند ، مورد عذاب خداوند قرار گرفته و مبتلای به بلای پروردگار می شوند .»

نوشته : سید علیرضا شفیعی مطهر 

منطق قاب و نقاب !

 منطق قاب و نقاب !

 

من در منطقه سرب و سراب،منطق قاب و نقاب را 

دارای برنده ترین سلاح و داننده ترین صلاح دیدم.

(شفیعی مطهر)

یک نمایشنامه در دو پرده

یک نمایشنامه در دو پرده 

 

پرده نخست : گفت و گوی دو جنین در شکم مادر

- داداشی ! چطوری؟ تو جات خوبه؟

- اره،آبجی جون! تو چطور؟

- منم جام خوبه.این لوله بند ناف چیز خوبیه! ما در اینجا هر چی لازم داریم،از آب و غذار و میوه و هر خوراکی که بدنمون لازم داره،از بدن مادر می گیره و واسمون میاره.

- اره،خیلی راحتیم. بدون هیچ تلاش و مشقتی هر روز و هر لحظه هر نوع غذای مورد نیاز ما از این طریق تامین میشه. خدا کنه ما رو از اینجا بیرون نکنن!

- اما ، داداشی! دیروز شنیدم فرشته ای می گفت شما دو تا به زودی از اینجا باید برید بیرون !         

- چرا؟!

- می گفت دوران جنینی شما داره به پایان می رسه.باید از اینجا به دنیای دیگه ای برید.

- من که هرگز اینجا رو ترک نمی کنم.کجا از این جا بهتر؟! بدون هیچ زحمتی روزی ما می رسه.ما جامون خوبه، من اصلا دوست ندارم از اینجا بیرون برم!

پرده دوم : پس از تولد روی تخت زایشگاه

- داداشی! چشاتو وا کن! ببین چه خبره!! چه دنیای بزرگی! چقدر تنوع ! چه دنیای رنگارنگی! چقدر آدمای جور واجور! چه خوراکی های رنگ و وارنگی!

  - به به!چه دنیای روشنی! چقدر زیباست! این دنیا خیلی بزرگ تر و زیباتر از دنیای جنینه. چه خوب شد اومدیم اینجا.....

تامل!!

آیا فکر نمی کنید دنیای پس از مرگ بسیار زیباتر و بزرگ تر از این دنیای تنگ و پر از رنج و درد باشد؟!بویژه که این دنیا را زودگذر و فانی و آن دنیا را باقی و ابدی می نامند.

کلام خدا:

بَلْ تُؤْثِرُونَ الْحَیاةَ الدُّنْیا وَ الْآخِرَةُ خَیْرٌ وَ أَبْقى؛(سوره اعلی،ی16 و 17)

لیکن [شما] زندگى دنیا را بر مى‌گزینید، با آن‌که [جهان] آخرت نیکوتر و پایدارتر است.  

کلام شاعر حکیم:

از جمادی مردم و نامی شدم

وز نما مردم به حیوان برزدم

مردم از حیوانی و آدم شدم

پس چه ترسم کی ز مردن کم شدم

حملهٔ دیگر بمیرم از بشر

تا بر آرم از ملایک پر و سر

وز ملک هم بایدم جستن ز جو

کل شیء هالک الا وجهه

بار دیگر از ملک قربان شوم

آنچ اندر وهم ناید آن شوم

پس عدم گردم عدم چون ارغنون

گویدم که انا الیه راجعون

مرگ دان آنک اتفاق امت است

کاب حیوانی نهان در ظلمت است

همچو نیلوفر برو زین طرف جو

همچو مستسقی حریص و مرگ‌جو

مرگ او آب است و او جویای آب

می‌خورد والله اعلم بالصواب

ای فسرده عاشق ننگین نمد

کو ز بیم جان ز جانان می‌رمد

جوی دیدی کوزه اندر جوی ریز

آب را از جوی کی باشد گریز

آب کوزه چون در آب جو شود

محو گردد در وی و جو او شود

وصف او فانی شد و ذاتش بقا

زین سپس نه کم شود نه بدلقا

خویش را بر نخل او آویختم

عذر آن را که ازو بگریختم       

(مولانا)

(

تحقیر،حقیر می پرورد و تکریم،کریم!

 تحقیر،حقیر می پرورد و تکریم،کریم!

 

من روزگاری را دیدم که مردم تداوم حیات را در تحمل حقارت

و استمرار زندگی را در رخسار بردگی می دیدند.

زیرا فرایند تحقیر ،به حقارت انسان می انجامد 

و برایند تکریم،به کرامت جان وروان.

(شفیعی مطهر)

مشارکت و دخالت مردم در همه امور جامعه؛ حق است، یا تکلیف؟!

مشارکت و دخالت مردم در همه امور جامعه؛ 

                  حق است، یا تکلیف؟!

وقتی یک شهروند احساس کند که در جامعة خود غیر از «تکلیف»،«حق» هم دارد و «مشارکت» یکی از «حقوق» مسلم اوست و نه از «تکالیف» او، در چنین موقعیتی او می کوشد هم از حقوق خود بهره گیرد و هم بار تکالیف و مسئولیت های خود را داوطلبانه بر دوش گیرد. 

یک شهروند محترم که احساس کند حقوق انسانی او مورد احترام حکومت قرار می گیرد، طبیعتاً پذیرای مشارکت در همه عرصه های جامعه می شود. او به پدیده مشارکت به عنوان یکی از حقوق خود می نگرد، نه یکی از تکالیف خود؛ چون بهره مندی از حقوق، شیرین است و تحمّل تکالیف، سنگین. 

متاسفانه برخی متفکران و مسئولان با عدم اعتقاد به حقوق شهروندی مردم ، هنگام انتخابات یا راهپیمایی ها برای کشاندن مردم به صحنه به شدت بر طبل تکلیف می کوبند و با هزینه کردن از جیب دین و مذهب و مراجع تقلید می کوشند مردم با احساس تکلیف شرعی به میدان آورند . در حالی که اگر رسانه ها و تریبون ها و منابر در درازمدت ، حقوق انسانی و شهروندی مردم را تبیین کنند ، مردم به گاه حضور در صحنه های انتخابات یا راهپیمایی ها و...خود برای احقاق حقوق حقه خود فعالانه و با رغبت به صحنه می آیند.

ذیلاً چند مورد و نمونه از احکام چند دادگاه در چند نقطه جهان را درباره دفاع از حقوق انسانی شهروندان ملاحظه می فرمایید:

-         یک دادگاه لوس آنجلس، کارخانه سیگار سازی فیلیپ موریس را به پرداخت 28 میلیون دلار به یک زن 64 ساله محکوم کرد که دود سیگار باعث سرطان ریه او شده و این سرطان اینک به کبد وی گسترش یافته است.

-         یک دادگاه دیگر کار خانه خودروسازی جنرال موتورز را به پرداخت 122 میلیون دلار غرامت به علت باز نشدن کیسه هوای اتومبیل هنگام تصادف و آسیب دیدن مغز یک کودک 12 ساله محکوم کرده است.

-         یک دادگاه نیویورک یک بیمارستان این شهر را که دست به عمل سزارین غیر لازم یک زن حامله زده است، به پرداخت 91 میلیون دلار غرامت محکوم کرده است.

-         یک دادگاه میسوری، خود روسازی جنرال موتورز را به دلیل این که پدال گاز یک خودرو ساخت این کارخانه هنگام رانندگی گیر کرده و باعث دستپاچگی راننده و در نتیجه تصادف شده به 80 میلیون دلار غرامت محکوم کرده است.

-         یک دادگاه سانفرانسیسکو دو دلال سهام را که باعث شده اند مردی پولش را در معاملات سهام از دست بدهد و دچار بیماری اعصاب شود، به 97 میلیون دلار پرداخت غرامت محکوم کرده است.(1)

-         یک مرد رومانیایی تصمیم گرفت که در باغچه خانه اش خود را دار بزند! به همین دلیل طنابی آماده کرد و خود را دار زد. اما طناب پاره شد و مرد زنده ماند. در پی این حادثه مرد 45 ساله از شرکت تولید کننده طناب به دادگاه شکایت کرده است. وی گفت: 

من شکایت کرده ام که چرا طناب به اندازه کافی محکم نبوده و نتوانستم با آن خود کشی کنم!! (2)

-         در یکی از شهر های آمریکا پیر زنی که به خاطر افتادن در چاله خیابان دچار شکستگی پا شده بود، پس از شکایت از شهرداری محل، موفق شد هزینه کل خساراتی را که متحمّل شده بود، دریافت کند.(3)

-         یک قاضی انگلیسی از یک مجرم عذرخواهی کرد. او مرد مجرم را به تحمّل 9 سال حبس محکوم کرد و وی را به زندان فرستاد؛ اما دو ساعت پس از صدور حکم او را مجددّاً به دادگاه فراخواند و از او عذر خواهی کرد. قاضی گفت:

من از شما عذر خواهی می کنم؛ چون به اشتباه شما را به تحمّل 9 سال حبس محکوم کردم. در حالی که مجازات واقعی شما تنها 6 سال حبس است.(4)

- روزنامه «میل» چاپ انگلیس نوشت: احتمالاً دختر ملکه انگلیس باید در دادگاه حاضر شود. چندی پیش یکی از سگ های دختر ملکه در پارک «ویندسور» به یک زوج جوان حمله کرد. به همین دلیل صاحب سگ باید در دادگاه حاضر شود. در صورت تأیید اتهام توسط دادگاه، دختر ملکه به پرداخت 7700 دلار به عنوان جریمه خواهد شد.(5) 

شفیعی مطهر

---------------------------------

پاورقی ها

1- همشهری، 17/10/81

2و3- همشهری، 11/12/81

4- همشهری، 12/12/81

5-همشهری، 80/7/81

حرف درمانی!!

 حرف درمانی!!

 

من مدیرانی را دیدم که همه دردها را با حرف درمان می کردند.

حرف درمانی تنها نسخه ای بود که «دردهای امروز» را با «داروهای فردا »درمان می کرد!        

...و مردمی را دیدم که عادت کرده بودند درد را «رویت»کنند و درمان را در «رویا» ببینند!!

(شفیعی مطهر)

شهر یوغ و دروغ!!

 

شهر یوغ و دروغ!!

من در این شهر سرب و سراب جعبه ای «جادویی» و سیاستی «هیاهویی» را دیدم 

که همه مخاطبان را« مرید» و شهروندان را« عبید» می خواست. 

ره آورد اینان برای دهن ها،«دروغ»بود و برای گردن ها،«یوغ». 

(شفیعی مطهر)

«شیفته خدمت» یا« فریفته قدرت»؟!

«شیفته خدمت» یا« فریفته قدرت»؟! 

 

من مدیرانی را دیدم که مدعی بودند«شیفته خدمت» اند،نه« فریفته قدرت»؛ 

اما یاخته یاخته وجودشان وابسته به میز قدرت و مهمیز دولت بود.  

معمولا بوی عفن تفرعن فرعونی فراعنه را نمی توان از «تخت طاغوت» زدود جز با «تخته تابوت»!!

(شفیعی مطهر)

دل دیدنی های شهر سرب و سراب(27)

عصری عجیب و نسلی غریب!

عصری عجیب و نسلی غریب!

من عصری عجیب و نسلی غریب  را دیدم 

که فاجعه را نه از «راه حمایت» که  با« نگاه روایت» می نگریستند .

به پندار اینان ،لحظه ها فقط شکار می شد و پیامدهایش،انکار. 

انسانیت  انسان به محاق نسیان می رفت و عواطف او به باتلاق حرمان. 

(شفیعی مطهر)