وحدت با هم ؟ یا با من ؟!
#شفیعی_مطهر
بنا
به روایات برادران اهل تسنّن ، میلاد حضرت رسول اکرم (ص) ۱۲ ربیع الاول
سال ۵۳ قبل از هجرت است ، ولی راویان شیعه عموما ۱۷ ربیع الاول را روز
ولادت آن حضرت می دانند . ابتکار وحدت طلبانه و پیشنهاد مدبّرانه مرحوم آیت
الله العظمی منتظری ، از این عامل به ظاهر تفرقه ، نماد یگانگی و سمبل
وحدت ساخته است . بنا بر این یشنهاد از دوازدهم ربیع الاول هر سال تا هفدهم
آن ماه به عنوان ایام فرخنده میلاد پیامبر اکرم(ص) و هفته وحدت نامگذاری
شد ، تا در سراسر جهان اسلام ،آیین های جشن و سرور برگزار شود و در این
آیین ها بر تحکیم ستون های وحدت و رشته های استوار همبستگی و یگانگی تاکید
گردد .
وحدت چیست؟
مفصود
از وحدت فرق اسلامی از جمله شیعه و سنی این نیست که سنّی ها ، شیعه یا
شیعیان ، سنّی شوند ، یا هر دو مذهب نسبت به بعضی از مواضع خود تجدید نظر
کرده ، از برخی باورها دست بکشند ، تا دیدگاه هایشان به یکدیگر نزدیک شود ،
بلکه هدف از وحدت این است که طرفین ضمن حفظ مواضع خود :
۱ - درباره مفترقات با یکدیگر نستیزند.
۲ - درباره مشترکات با یکدیگر متّحد و متّفق شوند و در راه وصول به اهداف مشترک، یکدیگر را یاری دهند .
اگر
چنین وحدتی جلوه گر شود ، تمام فتنه ها و درگیری های قومی ، قبیلگی ،
نژادی ، فرقه ای و مذهبی رفع شده ، مسلمین در دنیا به عنوان عظیم ترین ،
قدرتمندترین و ثروتمندترین اتّحادیه و بلوک سیاسی ، اقتصادی ، کشاورزی ،
نظامی ، فرهنگی و... مطرح می شوند .
از آن پس دیگر منابع مالی و انسانی مسلمین به غارت ابرقدرت های شرق و غرب نمی رود !
...فلسطین
مظلومانه پرپر نمی شود و جوانان مبارز غریبانه به خاک و خون نمی غلتند ! و
اقلیتی صهیونیست بر بیش از ۲۰۰میلیون عرب و بیش از یک میلیارد مسلمان نمی
خروشند و فخر نمی فروشند !
....بوسنی و هرزگوین ستم دیده لگدکوب صرب های وحشی و متجاوز نمی شود و ناموس مسلمانان مورد اهانت قرارنمی گیرد !
...چچن مسلمان از نقشه جغرافیایی جهان محو نمی شود !
مسلمانان بی پناه روهینگیا مظلومانه از وطن و زادگاه خود میانمار رانده نمی شوند! و...
موانع وحدت اسلامی چیست؟
نهال
وجود همه پیامبران راستین الهی از چشمه سار زلال وحدانیّت می نوشند و طبعا
نباید میوه ای جز وحدت به بار آورند . گوهر پیام همه انبیا یکی است .
« لا نُفَرِقُ بَینَ اَحَدٍ مِن رُسُلِهِ » ( بقره ، ۲۸۵)
بنابراینِ نباید بین موحّدان اختلافی باشد ، بویژه بین پیروان و مومنان به یک دین و آیین .
بدون
تردید ، وحدت و همبستگی ملل اسلامی مورد تاکید و آرزوی همه اندیشمندان ،
روشنفکران و دانشمندان اسلامی است . همه مُصلحان ، مسلمانان را به وحدت
خوانده اند، اما چرا علی رغم این همه تاکیدات و توصیه ها ، وحدت واقعی
تحقّق نمی یابد ؟
به
باور من علت عمده عدم تحقّق وحدت ، نامشخّص بودن محور وحدت است . همه ،
وحدت را می ستاییم ، ولی عملا برتفرقه می افزاییم . چرا ؟ چون درک و تعریف
ما از مفهوم وحدت ، یکسان و شفّاف نیست . همه وحدت را می خواهیم ، اما نمی
گوییم حول چه محوری؟!
فرض
کنید ندادهنده ای در یک بیابان یا دشت وسیع ، همه مردم پراکنده را به
تجمّع در یک نقطه فرا بخواند، اما محلِّ دقیق تجمّع را مشخّص نکند . در
نتیجه هر گروه و دسته ای در یک نقطه گرد می آیند . در این صورت تفرّق افراد
به تفرّق گروه ها می انجامد . در حالی که اگر منادی ، همه را به تجمّع در
حول یک پرچم یا یک درخت یا یک محدوده مشخّص فرا بخواند، لااقل افراد مشتاق و
با حسن نیّت در فهم و درک تجمّع و گردهمایی مختلف و متفرّق نمی شوند .
خداوند در آیه ۶۴ سوره آل عمران وقتی اهل کتاب را به وحدت فرا می خواند ، بلافاصله محور وحدت را مشخّص می کند :
« قُل یا اَهلَ الکِتاب تَعالَوا اِلی کلمهٍ سَواءٍ بَینَنا وَ بَینَکُم...»
«
بگو ای اهل کتاب ! بیایید از آن کلمه حق که میان ما و شما یکسان است ،
پیروی کنیم.( و آن کلمه این است که ) به جز خدای یکتا هیچ کس را نپرستیم و
برخی از ما بعضی را به جای خدا به ربوبیّت تعظیم نکنیم . ( یعنی روسای مذهب
را به رتبه پرستش و اختصاصات الهی نرسانیم. ) پس اگر از حق روی گرداندند ،
بگویید: شما گواه باشید که ما تسلیم فرمان خداوندیم .»
علت
اصلی بیشتر اختلافات بین ادیان ، مذاهب و نظریات مختلف ، قشری نگری و
ظاهراندیشی است . گوهر و جوهره همه ادیان الهی یکی است . ما هر چه از پوسته
و ظاهر به سوی مغز و اصل ادیان پیش می رویم ، بیشتر به مایه های وفاق و
وحدت و سرمایه های وحدانیت نزدیک می شویم .
مخاطبان
پیام هفته وحدت تنها اهل تشیّع و تسنّن نیستند ، بلکه هر انسان باید آن
قدر سعه صدر و ظرفیّت داشته باشد که بتواند عقاید مخالف خود را بشنود ،
تحمّل کند، منطقی و منصفانه برخورد کند، مخالف را تکفیر و تفسیق نکند ، بر
مخالف نشورد و با او نستیزد .
منطق قرآن از هر مسلمان می خواهد که هر سخنی را بشنود ، آن را با معیار خرد بسنجد و از بهترین آن پیروی کند :
« فَبَشِّر عِبادِ الَّذینَ یَستَمِعونَ القَول وَ یَتَّبِعونَ اَحسَنَه » ( زمر ، ۲۰)
و باز این پیام قرآن است که ما را به بهترین شیوه بحث ، مناظره و گفت و گو فرا می خواند:
« اُدعُ اِلی سَبیل رَبِّکَ بِالحِکمَهِ وَ المَوعِظَه الحَسَنَه وَ جادِلهُم بِالَّتی هِیَ اَحسَن »
( نحل ، ۱۲۵)
معنی
وحدت این نیست که هرکس بخواهد با ما متحّد باشد ، باید مثل ما بیندیشد ،
بلکه باید با بهره جستن از معیارها ، ملاک ها و منابع مستند قرآنی و روایی و
ترازوی منطق و عقل ، اندیشه ها و افکار را بسنجیم ، تا با جرقّه حاصل از
برخورد اندیشه ها و اصطکاک افکار ، راه صواب و اندیشه برتر نمایان شود .
اصل
«اختلاف » در اندیشه ها و افکار پدیده ای مثبت و رشدآور ارزیابی می شود .
کمال انسان ها در اختلاف اندیشه هاست . پیامبر بزرگوار ما(ص) ، اختلاف فکری
اندیشمندان را رحمت و مایه رشد علمی و عقلی می نامند . اگر همه افکار و
عقاید مثل هم باشد ، تضارب آرا معنا ندارد . بنابراین تنها راه حفظ وحدت
برای همه ملت ها ، فرقه ها و افراد این است که یکدیگر را تحمل کنند ، ظرفیت
های فکری ، سیاسی ، اجتماعی ، علمی ، عقلی و مذهبی خود را ارتقا دهند .
